Совгиря, Светлана НиколаевнаФиленко, Борис НиколаевичРойко, Наталия ВиталиевнаСтарченко, Иван ИвановичПятибратов, Александр ЮрьевичКислый, Владислав ФедоровичСовгиря, Світлана МиколаївнаФиленко, Борис МиколайовичРойко, Наталія ВіталіївнаСтарченко, Іван ІвановичП'ятибратов, Олександр ЮрійовичКислий, Владислав ФедоровичSovhyria, S.Filenko, B.Royko, N.Starchenko, I.Pyatybratov, A.Kyslyy, V.Sovhiriya, S. N.Filenko, B. N.Royko, N. V.Starçenko, İ. İ.Pyatibratov, A. Yu.Kislıy, V. F.2022-04-042022-04-042022Морфо-патофизиологические аспекты изменения почек при COVID-19 / С. Н. Совгиря, Б. Н. Филенко, Н. В. Ройко [и др.] // Azerbaijan Medical Journal. – 2022. – № 1. – P. 125–130.0005-2523https://repository.pdmu.edu.ua/handle/123456789/17895Məqalədə ağırgedişli COVID-19 xəstəliyindən ölmüş şəxslərin böyrəklərində törənmiş patomorfoloji dəyişikliklər şərh edilmiş və onların törənməsinin mümkün patofizioloji mexanizmini izah etmək məqsədilə müasir ədəbiyyat məlumatlarının təhlili verilmişdir. COVID-19 xəstəliyi nəticəsində böyrəklərin kəskin zədələnmələrinin patomorfoloji əlamətlərinə yumaqcıqların qeyri-spesifik dəyişiklikləri, damarlarda tromblar yaranması, nefron borucuqlarında olan epitel hüceyrələrinin distrofiyası nekrozu və deskvamasiyası aiddir. Böyrək strukturunun patomorfoloji dəyişiklikləri həm SARS-CoV-2-nin birbaşa nefrotoksik təsiri ilə, həm də sistemli hipoksiyanın, hiperkoaqulyasiyanın və hiperventilyasiyanın təsiri ilə izah edilə bilər. Bundan əlavə, ağciyər-böyrək və ürək-böyrək oxları üzrə çarpaz əlaqələrin pozulmaları da müvafiq dəyişikliklərə səbəb ola bilər. Kəskin böyrək zədələnmələrinin yaranmasında endotelinin sistemli disfunksiyasının iştirakını da istisna etmək olmaz. Məqalədə təqdim edilmiş tədqiqat COVID-19 xəstəliyinin potensial patogenetik mərhələlərinin aydınlaşdırılmasına kömək edə bilər.В статье представлены патоморфологические изменения почек у больных, умерших от COVID-19 с тяжелым течением и проанализированы литературные источники для обоснования возможных патофизиологических механизмом их развития. Материалом исследования были кусочки почек, взятых во время аутопсии 16 умерших с тяжелым течением COVID-19 без наличия заболеваний почек в анамнезе. Патоморфологические изменения острого поражения почек при COVID-19 проявлялись неспецифическими изменениями гломерул, наличием тромбов в кровеносных сосудах, дистрофией, некрозом и десквамацией эпителиальных клеток канальцев нефрона. Патоморфологические изменения в структурах почки объясняются как прямым нефротоксическим влиянием вируса SARS-CoV-2, так и опосредованным влиянием системной гипоксии, гиперкоагуляции, гипервентиляции. Также не исключены перекрестные органные повреждения, охватывающие оси легкие-почки и сердце-почки. Системная эндотелиальная дисфункция предположительно играет одну из ключевых ролей в развитии острого поражения почек. Данное исследование раскрывает потенциальные патогенетические звенья острого поражения почек при COVID-19.The paper presents the pathomorphological changes in the kidneys of patients, who died from severe COVID-19, and analyzed the literature to substantiate the possible pathophysiological patterns of their development. The material for the study was pieces of kidneys taken during autopsy of 16 deceased with severe COVID-19 without a history of kidney disease. Pathological changes in COVID-19-related acute kidney injury were manifested by non-specific changes in the glomeruli, the presence of blood clots in the blood vessels, dystrophy, necrosis, and desquamation of the epithelial cells of the nephron tubules. Pathological changes in the kidney structures resulted from both the direct nephrotoxic effect of the SARS-CoV-2 virus and the indirect effect of systemic hypoxia, hypercoagulation, hyperventilation. Moreover, cross-organ damage covering the lung-kidney and heart-kidney axes was not excluded. Systemic endothelial dysfunction presumably plays one of the key roles in the development of acute kidney injury. Thus, the present study reveals the potential pathogenetic links of COVID-19-related acute kidney injury.rukəskin böyrək zədələnməsiendotelial disfunksiyatrombozböyrək borucuqları epitelinin nekrozuacute kidney injuryendothelial dysfunctionthrombosisnecrosis of the epithelium of the kidneys tubulesострое повреждение почекэндотелиальная дисфункциятромбознекроз эпителия канальцев почекArticle10.34921/amj.2022.1.020